IJzervallei
Algemene info
Het Europees vogelrichtlijngebied 'IJzervallei' omvat het belangrijkste deel van de overstroombare broeken van de IJzer en de hele Handzamevallei, ook het aangrenzende landbouwgebied hoort erbij. De IJzervallei herbergt het erkende natuurreservaat De Blankaart en het Vlaams natuurreservaat IJzerbroeken. Meer dan 40 vogelsoorten, én hun leefgebieden, zijn er beschermd. Het gaat om watervogels, moerasvogels, weidevogels en roofvogels, die het moeras en de graslanden als biotoop hebben en waarvan sommige er in internationaal belangrijke aantallen voorkomen.
In de IJzer- en Handzamevallei speelt de landbouw nog een belangrijke rol. Het Agentschap voor Natuur en Bos beheert in het overstroombare gedeelte de ‘broeken’ van de IJzervallei, ongeveer 650 hectare. Het grootste deel daarvan ligt binnen het Vogelrichtlijngebied. Samen met de Blankaart en de aanpalende Rillebroeken, die beheerd worden door Natuurpunt, zijn er al meer dan 1000 hectare in natuurbeheer. In de Handzamevallei, die één geheel vormt met de IJzervallei, komt daar nog 90 hectare extra bij. Het beheer van de graslanden gebeurt door plaatselijke landbouwers via gratis gebruiksovereenkomsten.
Vleteren (8640), Lo Reninge (8647), Houthulst (8650), Diksmuide (8600), Kortemark (8610)
Inspanningen
Water is het sleutelwoord. Het waterpeil en de waterkwaliteit blijven ook vandaag nog van levensbelang voor het natuurgebied. Daarnaast speelt het voortzetten van het traditionele hooiweidebeheer (maaien met nabegrazing) een cruciale rol voor het behoud van de uitzonderlijke dieren- en plantenrijkdom.
Specifieke natuurdoelen
Het rietmoeras is heel belangrijk voor een aantal broedvogels. Sommige soorten hebben als biotoop zelfs meer dan 100 ha jonge rietvegetaties nodig. Met het recente natuurinrichtingsproject in de Blankaart werd een deel van de verboste rietkragen opnieuw omgevormd in open moeras- en rietvegetaties. Door een verhoging van het waterpeil rond de Blankaart evolueren de laagstgelegen hooilanden er naar rietmoeras. De valleigraslanden kenden een evolutie van extensief beheerde, vochtige hooilanden naar intensieve en meer productieve graslanden. Die trend werd in de hand gewerkt door een graduele peilverlaging. Met de natuurinrichting in het Blankaartbekken worden de waterpeilen opnieuw optimaal afgestemd op de natuurstreefbeelden.
Planten en dieren
De IJzervallei oefent een bijzondere aantrekkingskracht uit op vogels. Het is een doortrek- en overwinteringsgebied van Europese betekenis voor vele vogelsoorten, waaronder smient, slobeend, wintertaling, goudplevier, watersnip en kleine zwaan. Bovendien komen er veel zeldzame vogelsoorten tot broeden: bruine kiekendief, porseleinhoen, kwartelkoning, paapje, zomertaling en grutto. Langs de Blankaartvijver is er een belangrijke broedkolonie van blauwe reigers, waar zich in 2013 ook enkele koppels lepelaar aansloten. In de rietkragen nestelen o.a. blauwborst, kleine karekiet, en ook de roerdomp overwintert er. De waterrijkdom zorgt voor een specifieke plantengroei. De hooiweiden herbergen soorten als het weidekerveltorkruid en trosdravik.
